Bạn có bao giờ tự hỏi thực phẩm mà chúng ta ăn hàng ngày được nghiên cứu và sản xuất như thế nào? Ngành Công nghệ Thực phẩm chính là cầu nối giữa khoa học, dinh dưỡng và công nghệ để tạo ra thực phẩm an toàn, chất lượng cao và tốt cho sức khỏe.

Ngành Công nghệ Thực phẩm là gì? 

Công nghệ thực phẩm là ngành công nghiệp chuyên sản xuất các sản phẩm thực phẩm để cung cấp cho thị trường tiêu dùng. Ngành này bao gồm các hoạt động từ việc trồng trọt, chế biến, đóng gói cho đến phân phối các sản phẩm thực phẩm như rau củ quả, thịt, cá, đồ uống, đồ ăn chế biến sẵn và nhiều loại thực phẩm khác.  

Đây là một lĩnh vực chuyên sâu nghiên cứu và ứng dụng các kỹ thuật, công nghệ trong việc chế biến, bảo quản các sản phẩm thực phẩm như bia, rượu, nước giải khát, trà, cà phê, ca cao, sữa, bánh kẹo, rau quả, lương thực…  

Ngành Công nghệ thực phẩm đào tạo theo định hướng ứng dụng tập trung các nội dung chính gồm: 

• Chế biến thực phẩm: Tập trung vào việc áp dụng các phương pháp, thiết bị để chế biến nguyên liệu thành các sản phẩm thực phẩm có giá trị sử dụng. 
• Bảo quản thực phẩm: Nghiên cứu các phương pháp bảo quản thực phẩm để kéo dài thời gian sử dụng mà không làm mất đi chất lượng, ví dụ như đông lạnh, đóng hộp, sấy khô, sử dụng chất bảo quản tự nhiên. 
• An toàn thực phẩm: Tập trung vào việc phát hiện và ngăn ngừa các mối nguy hại đối với sức khỏe con người, như vi khuẩn, virus, hoặc các chất độc hại trong thực phẩm. 
• Nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới: Thiết kế và cải tiến các loại thực phẩm, từ sản phẩm dinh dưỡng đến thực phẩm tiện lợi, đáp ứng nhu cầu thay đổi của thị trường và người tiêu dùng. 
• Chất lượng thực phẩm: Đảm bảo rằng các sản phẩm thực phẩm đạt các tiêu chuẩn về chất lượng và vệ sinh. 

5 ứng dụng quan trọng của Công nghệ Thực phẩm trong đời sống 

1. Cải thiện chất lượng và độ an toàn thực phẩm 

• Bằng cách ứng dụng các công nghệ như Bảo quản lạnh và đông lạnh giúp giữ được chất lượng trong thời gian dài mà không làm mất đi vitamin hay dưỡng chất. Công nghệ Bảo quản bằng khí (Modified Atmosphere Packaging - MAP) sử dụng khí trộn (nitơ, carbon dioxide, oxi) để thay đổi thành phần không khí bên trong bao bì thực phẩm, nhằm làm chậm quá trình oxy hóa và sự phát triển của vi khuẩn. 
• Công nghệ chiếu xạ (Irradiation) sử dụng tia gamma hoặc tia X để tiêu diệt vi khuẩn, nấm mốc và các sinh vật gây hại mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng của thực phẩm.  
• Đây là các phương pháp giúp kéo dài tuổi thọ thực phẩm mà không cần sử dụng hóa chất bảo quảniều này giúp ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn và kéo dài tuổi thọ thực phẩm, đặc biệt là các loại thịt, hải sản, và các sản phẩm chế biến sẵn. 

2. Nâng cao giá trị dinh dưỡng và sức khỏe

• Các sản phẩm ứng dụng Công nghệ thực phẩm trong phát triển thực phẩm chức năng như Probiotic và Prebiotic giúp cải thiện hệ vi sinh đường ruột, tăng cường miễn dịch và hỗ trợ tiêu hóa, thực phẩm nano làm tăng khả năng hấp thu dưỡng chất, men tiêu hóa (công nghệ enzyme) giúp phân giải các thành phần dinh dưỡng trong thực phẩm trong quá trình tiêu hóa và hấp thu. 
• Tăng cường vi chất dinh dưỡng trong sản phẩm tiêu dùng hàng ngày cải thiện tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng, nhất là ở những vùng có chế độ ăn thiếu cân bằng. Tăng cường thực phẩm từ nguyên liệu tự nhiên có hàm lượng vi chất dinh dưỡng cao như rau xanh, ngũ cốc, hạt, các loại đậu, và trái cây để các vi chất dinh dưỡng tích hợp vào thực phẩm một cách tự nhiên mà không cần phải bổ sung thêm các thành phần nhân tạo.

3. Sản xuất thực phẩm sạch, thực phẩm hữu cơ và thực phẩm thay thế 

• Công nghệ chế biến thực phẩm chay, thực phẩm protein từ thực vật đang có xu hướng phát triển mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng. Ứng dụng công nghệ sinh học để tạo ra các sản phẩm thực phẩm chay có hương vị, màu sắc, kết cấu giống như thực phẩm từ động vật. 
• Sử dụng các nguyên liệu mới như tảo biển, nấm đang được nghiên cứu và ứng dụng trong sản xuất thực phẩm chay. Sử dụng protein (đạm) thực vật bắt chước các đặc trưng của thịt thật như thớ thịt, sắc tố, nước thịt, đồng thời bổ dưỡng hơn thịt. Xu hướng phát triển thực phẩm xanh và thân thiện với môi trường: hướng tới các mô hình sản xuất xanh, tiêu dùng bền vững như thực phẩm organic, bao bì sinh học tự hủy hoặc bao bì tái chế được. 

4. Công nghệ lên men trong ngành thực phẩm 

• Ứng dụng trong sản xuất sữa chua, bia, rượu, nước mắm, kim chi: Công nghệ lên men trong ngành thực phẩm là quá trình sử dụng vi sinh vật (vi khuẩn, nấm men, nấm mốc) để chuyển hóa các thành phần trong nguyên liệu thực phẩm (như đường, protein, hoặc lipid) thành các sản phẩm có giá trị dinh dưỡng hoặc hương vị đặc trưng. 
• Tối ưu hóa quy trình sản xuất bằng công nghệ sinh học: Việc lựa chọn các chủng vi sinh vật có khả năng lên men hiệu quả và tạo ra các sản phẩm có chất lượng cao là một yếu tố quan trọng. Các công nghệ như lên men liên tục, sử dụng enzyme sinh học, hoặc kỹ thuật lên men trong môi trường vô trùng có thể giúp tăng cường hiệu quả và chất lượng sản phẩm. 

5. Ứng dụng AI & IoT trong quản lý và sản xuất thực phẩm 

• Công nghệ theo dõi chất lượng thực phẩm trong dây chuyền sản xuất: nhằm đảm bảo rằng các sản phẩm đạt yêu cầu về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn kỹ thuật. Các công nghệ này thường sử dụng cảm biến, hệ thống tự động và các phương pháp phân tích hiện đại để theo dõi các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm trong suốt quá trình sản xuất. 
• Hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm bằng trí tuệ nhân tạo: sử dụng các thuật toán học máy, học sâu và phân tích dữ liệu lớn để phát hiện các mối nguy an toàn thực phẩm, cải thiện quy trình sản xuất và tăng cường việc giám sát chất lượng. 

Ngành Công nghệ Thực phẩm không chỉ giúp tạo ra những sản phẩm an toàn, dinh dưỡng mà còn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững của nền kinh tế thực phẩm. Nếu bạn yêu thích nghiên cứu, sáng tạo và cải tiến thực phẩm, thì ngành này chính là lựa chọn lý tưởng! 

Tìm hiểu thêm về Ngành Công nghệ Thực phẩm tại đây 

Tin: Khoa Công nghệ Ứng dụng