Hội thảo khoa học quốc gia "Góp ý sửa đổi Luật Giáo dục đại học năm 2012, sửa đổi bổ sung năm 2018"

Ngày 14/12/2024, Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề “Góp ý sửa đổi Luật Giáo dục Đại học năm 2012, sửa đổi, bổ sung năm 2018” do Trường ĐH Văn Lang phối hợp với Mạng lưới các cơ sở đào tạo Luật tại Việt Nam và Trường ĐH Luật, ĐH Huế đã diễn ra với sự tham gia của đông đảo giảng viên, nhà khoa học, chuyên gia và nhà quản lý thuộc gần 30 cơ quan, tổ chức, cơ sở giáo dục đại học uy tín trên cả nước. 

Tại Việt Nam, Luật GDĐH là khung pháp lý quan trọng điều chỉnh hoạt động giáo dục đào tạo ở bậc Đại học và sau Đại học. Sau 12 năm kể từ khi ban hành, và sau 6 năm kể từ khi sửa đổi, Luật GDĐH đã bộc lộ một số nội dung không đáp ứng yêu cầu của bối cảnh hiện đại, cần được xem xét điều chỉnh. Vì thế, Hội thảo khoa học này là dịp để các giảng viên, chuyên gia, nhà quản lý thảo luận và góp ý hoàn thiện Luật GDĐH. Hội thảo được chia thành hai phiên với 10 tham luận chuyên sâu. Đồng thời, các đại biểu đã thảo luận và đề xuất nhiều giải pháp thiết thực nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật giáo dục đại học Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Tham luận đã làm rõ các bất cập trong Luật GDĐH như: chưa có sự phân cấp rõ ràng trong mô hình của cơ sở giáo dục đại học, thiếu sự thống nhất với các luật liên quan về cơ cấu tổ chức, chưa có quy định riêng đối với các doanh nghiệp thuộc cơ sở giáo dục đại học công, chưa phân định rõ quyền hạn của người đứng đầu, thẩm quyền của hội đồng trường. Tác giả đề xuất một số giải pháp như: bổ sung các quy định về tiêu chuẩn của hiệu trưởng và chủ tịch hội đồng trường, trách nhiệm của nhà đầu tư hoặc cơ quan chủ quản về chất lượng giáo dục, trao quyền tự chủ cho các trường thành viên, làm rõ những hoạt động mà các cơ sở này được phép làm và trách nhiệm giải trình.

Bài tham luận về "Luật GDĐH với việc hoàn thiện hệ thống giáo dục đại học Việt Nam trong bối cảnh tự chủ đại học và hội nhập" của PGS.TS. Nguyễn Hoàng Anh và PGS.TS. Mai Văn Thắng (Trường ĐH Luật, ĐHQGHN) cho thấy Luật GDĐH hiện hành chưa thực hiện tốt sứ mệnh được quy định tại Điều 1 của Luật này. Việc tập trung vào tự chủ đại học đã dẫn đến hệ thống quản trị phức tạp, gây lãng phí nguồn lực xã hội. Do đó, nhóm tác giả cho rằng Luật GDĐH cần bổ sung thêm quy định về các nguyên tắc cơ bản và nhiệm vụ của Luật; bỏ quy định cho phép chuyển trường đại học thành đại học đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập; bỏ quy định cho phép liên kết các trường đại học thành đại học đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập hoặc quy định chi tiết điều kiện tinh gọn nếu vẫn giữ nguyên; cần xây dựng cơ chế tiền kiểm và hậu kiểm chặt chẽ đối với việc mở mới các CTĐT; xem xét lại tính hiệu quả của mô hình Đại học vùng và cần định vị rõ địa vị pháp lý, mô hình quản trị của ĐH quốc gia.

Tham luận của PGS.TS. Đoàn Đức Lương và ThS. NCS. Trần Cao Thành (Trường ĐH Luật, ĐH Huế) "Tổ chức và quản lý đào tạo theo Luật GDĐH - Những vấn đề cần hoàn thiện" đã chỉ ra các hạn chế trong tổ chức và quản lý đào tạo như: sự thiếu đồng bộ trong đào tạo tín chỉ, hạn chế về đối tượng liên kết đào tạo, thiếu cơ chế hợp tác với doanh nghiệp, quy chế đào tạo chưa lấy ý kiến đầy đủ từ các bên liên quan và một số quy định mâu thuẫn với các văn bản pháp luật khác. Từ đó, nhóm tác giả đề xuất giải pháp tăng cường tự chủ trong liên kết đào tạo, cải tiến quy trình xây dựng quy chế, đồng bộ hệ thống tín chỉ, và thống nhất quy định đào tạo nghề giữa Luật GDĐH và các luật liên quan.

Đáng chú ý là tham luận "Hoàn thiện pháp luật về kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam" của nhóm nghiên cứu gồm ThS. NCS. Vũ Thị Bích Hải và ThS. NCS. Lê Hồ Trung Hiếu (Khoa Luật Trường ĐH Văn Lang) nhấn mạnh vai trò bắt buộc của kiểm định chất lượng đối với các cơ sở giáo dục đại học. Nghiên cứu chỉ ra bất cập trong việc quy định về điều kiện trở thành kiểm định viên, sự thiếu thống nhất giữa tiêu chuẩn đánh giá quốc gia và quốc tế, cùng vấn đề thiếu tính độc lập của tổ chức kiểm định trong các cơ sở giáo dục Nhà nước. Để khắc phục, nhóm tác giả khuyến nghị sửa đổi quy định nhằm giảm thủ tục hành chính, đồng bộ hóa tiêu chuẩn đánh giá trong nước và quốc tế, loại bỏ các tổ chức kiểm định thuộc các cơ sở giáo dục do Nhà nước thành lập.

Tại bài tham luận cuối của phiên thứ nhất, TS. Thái Thị Tuyết Dung (Ban Thanh tra – Pháp chế, ĐHQG TP.HCM) đã trình bày về "Quy chế pháp lý của các cấp đơn vị giáo dục đại học trong hệ thống giáo dục đại học ở Việt Nam", chỉ ra các bất cập về quy chế pháp lý trong hệ thống giáo dục đại học đồng thời đề xuất Luật GDĐH cần làm rõ quy chế pháp lý cho từng loại hình, định vị tư cách pháp lý của các trường, và rà soát lại Nghị định 125/2024/NĐ-CP để đảm bảo tính tương thích với Luật GDĐH.

Mở đầu phiên thứ hai, TS. GVC. Vũ Thế Hoài, Trường ĐH Sài Gòn trình bày tham luận “Thực thi vai trò quản trị của Hội đồng trường - bước cụ thể hóa cơ chế tự chủ trong các trường đại học hiện nay”. Theo đó, tác giả đề xuất một số giải pháp hoàn thiện Luật GDĐH như: bảo đảm sự phối hợp thống nhất, hài hòa giữa các thiết chế quản lý nội bộ với hội đồng trường; quy định rõ hơn các Bộ, ngành liên quan thực hiện quyền và trách nhiệm làm “chủ sở hữu cộng đồng” thông qua hội đồng trường; quy định cụ thể hơn mối quan hệ giữa hội đồng trường và hiệu trưởng.

Tham luận của Nhóm tác giả ThS. Nguyễn Xuân Tài, ThS. Mai Thị Ngân Hà (Trường ĐH Công nghệ Miền Đông) “Nhà đầu tư và Hội đồng trường theo Luật GDĐH - một số bất cập và hướng hoàn thiện”, đã đề xuất quy định cụ thể về hội nghị của nhà đầu tư và trường hợp họp đột xuất của hội đồng trường, quy định việc lựa chọn áp dụng Luật Doanh nghiệp của Nhà Đầu tư khi Luật giáo dục đại học không điều chỉnh.

Tham luận “Khung pháp lý ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý và đào tạo đại học” của tác giả NCS. Văn Thị Hồng Nhung, Trường ĐH Kinh tế tài chính – Tài chính Tp. Hồ Chí Minh (UEF) đã chỉ ra những lợi ích từ trí tuệ nhân tạo mang lại, bên cạnh những thách thức mà pháp luật cần quan tâm khi con người có hành vi ứng xử thiếu chuẩn mực trong ứng dụng công nghệ ở môi trường giáo dục. Tác giả cho rằng Luật GDĐH cần phải bổ sung một số quy định về ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục đại học như khái niệm, trách nhiệm và quyền hạn của cơ sở giáo dục, phạm vi áp dụng trong các trường hợp cụ thể. 

Tham luận “Đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục đại học chất lượng cao - hàm ý về thể chế và chính sách” của nhóm tác giả TS. Huỳnh Cẩm Thanh, ThS. NCS. Đặng Văn Toại, ThS. NCS. Trần Kim Nên (Trường ĐH Cửu Long) đã khẳng định giáo dục đại học chất lượng cao tại Việt Nam là cần thiết để tạo ra nguồn nhân lực có chuyên môn cao và phù hợp với xu hướng hội nhập toàn cầu. Nhóm tác giả đề xuất Luật GDĐH cần bổ sung các quy định hiện hành gắn phát triển giáo dục với phát triển tài năng, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; đưa ra các chính sách miễn giảm học phí và các đãi ngộ khác cho học sinh ưu tú, xuất sắc theo học các CTĐT chất lượng cao và xây dựng bộ tiêu chuẩn kiểm định đặc thù cho các CTĐT này ở mức cao hơn so với thông thường.

Báo cáo của nhóm tác giả PGS. TS. Đoàn Thị Phương Diệp và NCV Lê Bảo Khanh (Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐHQG TP. Hồ Chí Minh) trình bày về “Đào tạo sau đại học trong trường ĐH định hướng nghiên cứu và những kiến nghị đối với Luật GDĐH”, nêu các quy định hiện hành về tiêu chuẩn xây dựng trường ĐH định hướng nghiên cứu. Từ đó, nhóm tác giả kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định của Luật GDĐH về đào tạo sau Đại học trong trường ĐH định hướng nghiên cứu, bao gồm: xây dựng chính sách cụ thể về việc hỗ trợ học bổng, hỗ trợ kinh phí nghiên cứu khoa học cho nghiên cứu sinh có kết quả nghiên cứu, học tập xuất sắc, có đề tài/ luận án mang tính ứng dụng cao; tỷ lệ chi cho hoạt động khoa học công nghệ cần cụ thể và cải cách thủ tục hành chính.

Kết luận Hội thảo, PGS. TS Bùi Anh Thủy nhận định: các báo cáo tham luận và ý kiến trao đổi, thảo luận của các nhà khoa học tại Hội thảo đã chỉ ra một cách xác đáng một số quy định của Luật GD ĐH hiện hành đã không còn phù hợp, không hỗ trợ hiệu quả cho yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao của hệ thống giáo dục đại học, nhằm cung ứng cho nền kinh tế - xã hội của đất nước hiện đang trong giai đoạn tích cực chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ cao và hội nhập mạnh mẽ, sâu rộng với đời sống quốc tế. Trên cơ sở kết quả Hội thảo, Ban Tổ chức sẽ hình thành bản đề xuất, kiến nghị gửi tới các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nghiên cứu, chọn lọc, trình quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung hoàn thiện Luật GDĐH cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn khách quan và sự phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

Tin: ThS. Lê Hồ Trung Hiếu
Ảnh: Phòng Tuyển sinh & Truyền thông - Trường ĐH Văn Lang